ارتودنسی ثابت

ارتودنسی ثابت

منظور از ارتودنسی ثابت این می باشد که بیمار نمی تواند دستگاه ارتودنسی را از دهان خارج کند. در دستگاه ارتودنسی ثابت اجزا به صورت نگین هایی برروی سطح دندان چسبانده شده و ثابت می شوند. به این نگین ها بر روی سطح دندان براکت می گویند. روش درمانی ارتودنسی ثابت برخلاف ارتودنسی متحرک، وابسته به همکاری بیمار نمی باشد.

طول درمان ارتودنسی ثابت به صورت متوسط 2 سال می باشد ولی براساس نوع ناهنجاری بیمار و شدت مشکل، طول دوره درمان ارتودنسی ثابت می تواند بیشتر هم بشود. بیمار در هنگام دوره درمانی ارتودنسی ثابت نباید غذاهایی با قوام سفت مانند ته دیگ، بلال، میوه های هسته دار، زیتون و غیره را استفاده کند. در غیر این صورت براکت از دندان کنده می شود که در صورت کنده شدن براکت، می بایست براکت جدیدی برای بیمار چسبانده شود که این امر می تواند سبب طولانی شدن زمان درمان ارتودنسی ثابت و آسیب به دندان گردد. در دوره درمان ارتودنسی ثابت بیمار از نظر بهداشت، به مراقبت های خاصی نیاز دارد تا از به وجود آمدن تغییر رنگ و پوسیدگی در دندانها جلوگیری به عمل آید.

در درمان ارتودنسی ثابت می توان ماهانه یک میلیمتر دندان را حرکت داد و این حرکت دندانی در بعضی مقاطع درمانی خیلی واضح نخواهد بود. در بعضی از موارد، از بیمار براساس نوع ناهنجاری ممکن است دندان کشیده شود. در اینگونه از بیماران در چند جلسه اول درمان ارتودنسی ثابت، حرکت دندانها بخوبی مشهود است و دندانها به سمت فضای خالی حرکت داده می شوند که از نظر بیمار به خوبی قابل مشاهده می باشد. بیمار می بایست هر سه یا چهار هفته یک بار جهت درمان ارتودنسی ثابت ویزیت شود. در هر جلسه درمان ارتودنسی ثابت پس از فعال کردن کش ها، سیم ها و یا فنرها ممکن است بیمار کمی است مقداری درد داشته باشد که به گذشت زمان در هفته اول کاهش می یابد. گاهی در بین جلسات معاینه ارتودنسی ثابت به علت حرکت دندانها ممکن است کمی از انتهای سیم ها از آخرین دندان خارج گردد و سبب احساس تیزی و آزار گونه بیمار شود که در این صورت نیاز است بیمار وقت ویزیت اورژانس ارتودنسی ثابت گرفته و زودتر از موعد مقرر به مطب متخصص ارتودنسی مراجعه نماید تا انتهای سیم کوتاه شود.

هدف ارتودنسی ثابت

هدف از درمان ارتودنسی ثابت، حرکت دندانها در فضای مناسب، مرتب کردن دندانهای شلوغ و اصلاح روابط بین دندانهای دو فک می باشد. در مرحله ارتودنسی ثابت براکت ها بر روی دندانها چسبانده می شوند و یک سیم از لا به لای براکت ها گذرانده می شود که این سیم با کش های بسیار ظریف به براکت ها وصل می شود. این کش های ارتودنسی ثابت می توانند سفید و یا رنگی باشند. این کش ها در هر جلسه درمان ارتودنسی ثابت تعویض می شود ولی سیم ها ممکن است هر جلسه تعویض نشود و براکت ها هم تا انتهای دوره درمانی ارتودنسی ثابت در دهان باقی می مانند. در بعضی از موارد نیاز است که از بیمار دندان خارج شود که براساس شدت ناهنجاری، نوع ناهنجاری، سن مراجعه بیمار، می تواند هر کدام از دندان ها باشد که معمولاً آسیاهای کوچک فک بالا و پایین، دندان های مورد نظر می باشد. اما به عنوان یک قانون کلی هرگز نباید دندانهای نیش کشیده شود، حتی اگر دندان های نیش کاملاً بیرون زده و یا نهفته باشند مگر شرایط طوری باشد که دندان نیش نهفته در موقعیتی قرار گرفته باشد که امکان حرکت دادن دندان نیش نهفته وجود نداشته باشد. در درمان ارتودنسی ثابت معمولاً دندانهای آسیای کوچک کشیده می شوند و دندان نیش در فضای مناسب قرار خواهد گرفت. گاهی براساس شرایط موجود ممکن است یک دندان ثنایا یا دندان جلویی از فک پایین در قسمت جلو کشیده خواهد شد. فواصل دندانی کشیده شده در ارتودنسی ثابت، با رفع شلوغی دندانهای دیگر و یا با عقب بردن دندانهای جلویی فک بالا و پایین پر می گردند. فواصل ایجاد شده در اثر کشیدن دندانها در ارتودنسی ثابت، با حرکت سایر دندانها در پایان درمان ارتودنسی ثابت به طور کامل بسته می شود و بیمار از لحاظ داشتن فضا بین دندانها، مشکلی نخواهد داشت. معمولاً بیماران در ارتودنسی ثابت، نگران هستند که در صورت کشیده شدن دندانها فضای دندان های کشیده شده خالی می ماند ولی در صورتی که دستور کشیدن دندان به درستی داده شده باشد این نگرانی بی معنا خواهد بود. در اثر درمان ارتودنسی ثابت و حرکت دندانها به فضای دندان کشیده شده، ممکن است فضای لازم برای رویش دندانهای عقل فراهم گردد. کشیدن دندان عقل یا مولر سوم سبب مرتب شدن دندانهای جلویی نمی شود و از فضای دندان عقل یا مولر سوم نمی توان برای مرتب کردن دندانهای نیش یا قدامی استفاده کرد. در ارتودنسی ثابت با توجه به سلامت لثه ها و بافت های نگه دارنده دندانها، می توان دندانها را در هر سنی حرکت داد، اما بهتر است که درمان های ارتودنسی ثابت در سن خاصی انجام شود. اگرچه با افزایش سن کمی از سرعت حرکت دندانها کاهش می یابد. اما به عنوان یک قانون کلی بهتر است بیمار قبل از سن بلوغ ویزیت شود تا بتوان از رشد فک ها در جهت برطرف کردن ناهنجاری کمک گرفت. به عبارت دیگر بهترین زمان برای شروع درمان ارتودنسی ثابت می تواند قبل از بلوغ باشد. ارتودنسی ثابت به دلیل پیچیدگی و نیاز به ظرافت کاری بیشتر، طولانی بودن مدت درمان ارتودنسی ثابت، در دوره دندانپزشکی عمومی آموزش داده نمی شود و آموزش آن تنها در دوره تخصصی ارتودنسی انجام می شود. بنابراین می بایست برای درمان با ارتودنسی ثابت فقط به متخصص ارتودنسی مراجعه کرد.
ارتودنسی درمان روابط نامتناسب فکی و جفت شدن نادرست دندانها و مرتب کردن دندانهای نامنظم می باشد. تشخیص پیشگیری و درمان توسط دندانپزشکان عمومی و در مواد پیچیده تر به وسیله متخصصین ارتودنسی انجام می گردد. درمان ارتودنسی به طور کلی به دو صورت ثابت و متحرک است .ارتودنسی ثابت در مقایسه با ارتودنسی متحرک در ناهنجاریهای پیچیده تر انجام می گردد.درمان ارتودنسی ثابت با چسباندن سیم و براکت های ارتودنسی به دندانها انجام شده و در دهان ثابت می باشد. مدت درمان ارتودنسی ثابت به طور تقریبی از12 ماه تا 3 سال بر اساس نوع ناهنجاری مختلف است و گاهی در بعضی از مشکلات دندانی فکی می تواند از این مدت هم بیشتر باشد. در هنگام درمان بیماران با ارتودنسی ثابت باید به نکات زیر توجه داشت.

• همکاری و مراجعات منظم و مرتب بیمار به مطب جهت فعال کردن سیم و فنرهای ارتودنسی ثابت الزامی است.
• بعد از چسباندن سیم های ارتودنسی ثابت در دهان، چند روز اول صحبت کردن و غذا خوردن دچار مشکل می گردد اما به مرور زمان به آن عادت خواهید کرد.

• بعد از نصب براکت ارتودنسی ثابت تا چند روز از غذاهای نرم استفاده کنید.
• در روزهای اول درمان ارتودنسی ثابت از خوردن مواد غذایی رنگی مانند سس ، سبزی ، نوشابه ، چای ، قهوه و … خودداری فرمایید.
• از جویدن آدامس و خوردن غذاهای سفت و چسبنده مثل ته دیگ و آدامس به منظور جلوگیری از شکستن و کج شدن سیمهای ارتودنسی ثابت شدیداً اجتناب کنید.
• از شکستن تنقلات مانند تخمه و بادام … خودداری کنید.
• به منظور جلوگیری از گیر غذایی و پوسیدگی دندانها می بایست براکتها و سیمهای ارتودنسی ثابت توسط مسواک های مخصوص و برسهای بین دندانی تمیز شود تا از بو گرفتن و تغییر رنگ رنگ دندانها جلوگیری گردد.
• هنگام فعالیتهای شدید و ورزشهای سنگین که ممکن است همراه با ضربه به سر و صورت باشد و یا هنگام شنا مراقب سیمهای ارتودنسی ثابت باشید و در صورت امکان از محافظ استفاده کنید.
• در صورت افتادن براکتهای ارتودنسی ثابت یا شل شدن آنها ، سریعاً به مطب متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.

اجزای دستگاه ارتودنسی ثابت

براکت ارتودنسی ثابت

نگین های فلزی که بر روی سطح دندانها چسبانده می شوند. البته انواع دیگری به شکل براکت های سرامیکی هم وجود دارد که همرنگ دندانها هستند و مزیت کمتر دیده شدن دستگاه ارتودنسی ثابت را به دنبال دارند.

بند ارتودنسی ثابت

حلقه های فلزی که دور دندانهای آسیای اول یا دوم قرار دارد.بند ارتودنسی ثابت حلقه ای است که به صورت معمول روی دندانهای آسیای بزرگ قرار می گیرد. از آنجا که این دندانها تحت فشار بیشتری از طرف دستگاههای ارتودنسی ثابت و نیروی مضاعف قرار دارند، به صورت معمول متخصصین ارتودنسی ترجیح می دهند بجای چسباندن براکت (تیوب) از سمان کردن حلقه های بند روی آنها استفاده کنند یعنی حلقه های بند روی دندان ها با چسب های مخصوص می چسبند.

البته امروزه در سیستم های ارتودنسی ثابت سلف لیگیت مثل سیستم دیمون بجای بند از تیوب استفاده می گردد.

جداکننده ارتودنسی ثابت

حلقه های لاستیکی که پیش از تعبیه بند ها بین دندانهای عقب قرار می گیرد تا فضای لازم به منظور قرارگیری بندها ایجاد گردد.

اورینگ ارتودنسی ثابت

حلقه هایی کشی با انواع رنگ ها که بعد از قرار دادن سیم بر روی تک تک براکت ها قرار گرفته و سیم را به براکت گره می زند.

سیم ارتودنسی ثابت

سیم پیوسته ای که از سمت عقب به جلو بر روی تمام براکتها قرار می گیرد و با اعمال نیرو باعث حرکت دندان ها می گردد.

هدگیر ارتودنسی ثابت

همان دستگاه خارج دهانی می باشد که به شکل یک میله فلزی بر روی صورت قرار می گیرد و دارای قطعه پارچه ای دیگری نیز می باشد که بر روی سر و یا گردن نصب می شود.

الاستیک های ارتودنسی ثابت

حلقه های کوچک کشی در قطر ها و ضخامت های متفاوت که طبق دستور متخصص ارتودنسی برای حرکت دادن دندان ها در جهات مختلف در ارتودنسی ثابت استفاده می گردد. کش ها نیز مانند پلاک های ارتودنسی بجز هنگام غذا خوردن و رعایت بهداشت دهان (مسواک زدن و نخ دندان کشیدن)، می بایست در سایر ساعات شبانه روز استفاده شوند. مجددا تاکید می شود استفاده مرتب، مداوم و بدون وقفه رمز اصلی اثر بخشی الاستیک ها، پلاک ها و هدگیر است .
الاستیک های ارتودنسی ثابت مطابق دستور متخصص ارتودنسی می بایست هر ۱۲ ساعت یک بار عوض شوند. دقت شود که نحوه درست استفاده از آنها را پیش از خروج از مطب متخصص ارتودنسی آموخته باشید. در صورت تمام کردن الاستیک های ارتودنسی ثابت قبل از موعد ویزیت بعدی می توانید برای دریافت الاستیک به مطب متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. اگر چه در ساعات ابتدایی استفاده از کش های ارتودنسی ثابت، باز کردن دهان دشوار به نظر می رسد، ولی خیلی زود این مشکل برطرف می شود.