انحراف فک یکی از مشکلات رایج در درمانهای ارتودنسی است که میتواند تاثیر زیادی بر روی نحوه قرارگیری دندانها، عملکرد جویدن، و حتی زیبایی صورت بگذارد. این مشکل میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد و درمان آن معمولاً نیاز به ارزیابی دقیق توسط دندانپزشک متخصص ارتودنسی دارد.
الف) انحراف عملکردی
انحراف عملکردی زمانی اتفاق میافتد که مشکلی در عملکرد عضلات و مفاصل فک بهوجود آید که معمولاً از تداخلات دندانی نشأت میگیرد. این نوع انحراف چانه یا فک، برخلاف انحراف ساختاری، ناشی از مشکلات عملکردی در سیستم دندانی-فکی است.
مطالعه بیشتر : قیمت ارتودنسی دندان فک بالا
ناشی از تداخلات دندانی
در بسیاری از موارد، انحراف عملکردی چانه یا فک به دلیل تداخلات دندانی مانند بیشخوابیدن دندانها (overbite)، کمخوابیدن دندانها (underbite) یا کج شدن دندانها (crossbite) رخ میدهد. این تداخلات دندانی باعث میشوند که دندانهای فک بالا و پایین بهدرستی در کنار هم قرار نگیرند، که در نتیجه فشار و تنشهای غیرطبیعی در مفاصل فک ایجاد میشود.
در مواردی که دندانها بهطور غیرطبیعی در هم جفت میشوند، عضلات فک برای جبران این موقعیت غیرطبیعی مجبور به کار بیشتری میشوند که در نهایت ممکن است باعث تغییرات در موقعیت فک و چانه شود.
قابل اصلاح با درمان ارتودنسی تنها
خوشبختانه، در بسیاری از موارد انحراف عملکردی فک ناشی از تداخلات دندانی، میتوان آن را تنها با درمان ارتودنسی اصلاح کرد. درمان ارتودنسی معمولاً شامل استفاده از براکتها، سیمها و سایر دستگاههای ارتودنسی است که بهطور دقیق موقعیت دندانها را تغییر میدهند و در نتیجه به اصلاح تداخلات دندانی کمک میکنند. این درمان میتواند فشارهای غیرطبیعی را از روی مفاصل فک بردارد و باعث بهبود عملکرد آنها شود.
درمان ارتودنسی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنظیم موقعیت دندانها: براکتها و سیمها برای تنظیم موقعیت دندانها و اصلاح ناهماهنگیهای دندانی استفاده میشوند.
- کشیدن دندان: در برخی موارد، ممکن است نیاز به کشیدن دندانهای اضافی برای ایجاد فضای لازم برای جابجایی دندانها و اصلاح وضعیت فک باشد.
- استفاده از دستگاههای دیگر: مانند اکسپندرهای فکی برای اصلاح موقعیت فک یا افزایش فضای فک.
تغییر موقعیت فک در حرکات
در مواردی که انحراف عملکردی فک بهدلیل مشکلات عملکردی عضلات و مفاصل فک باشد، ممکن است در طی درمان ارتودنسی، دندانپزشک از روشهایی برای تغییر موقعیت فک در حرکات استفاده کند. این درمانها میتوانند شامل استفاده از دستگاههای خاص مانند سختافزارهای فکی یا دستگاههای ارتودنسی قابل تنظیم باشند که کمک میکنند تا در حین حرکت فک به سمت موقعیت صحیحتر، مشکلات عملکردی برطرف شود.
این دستگاهها معمولاً بهگونهای طراحی میشوند که بهطور دقیق روی فک اثر بگذارند و در طول درمان، فک را در موقعیت بهینه قرار دهند. در نتیجه، نهتنها مشکلات دندانی بلکه مشکلات عملکردی فک### انحراف چانه یا فک و درمان آن با ارتودنسی
مطالعه بیشتر : ارتودنسی در شهریار
انحراف فک یا چانه، که بهطور کلی بهعنوان ناهنجاریهای اسکلتال شناخته میشود، میتواند باعث بروز مشکلات زیادی در سلامت دهان و دندان و نیز در ظاهر فرد شود. این ناهنجاریها میتوانند به دلیل ساختار غیرطبیعی فکها و دندانها رخ دهند. در بسیاری از موارد، درمانهای ارتودنسی میتوانند به اصلاح این انحرافها کمک کنند و باعث بهبود عملکرد دهان و دندان و همچنین زیبایی صورت شوند.
الف) انحراف عملکردی
انحراف عملکردی زمانی رخ میدهد که موقعیت فکها به دلیل مشکلات دندانی یا نحوه قرارگیری دندانها بهطور غیرطبیعی تغییر کند. این نوع انحراف معمولاً ناشی از تداخلات دندانی است که باعث میشود فکها در موقعیت نادرستی قرار گیرند و از عملکرد طبیعی خود خارج شوند.
ناشی از تداخلات دندانی
تداخلات دندانی، به معنای زمانی است که دندانها بهطور ناصحیح با یکدیگر تماس مییابند و در نتیجه فکها بهطور غیرطبیعی جابهجا میشوند. این مشکل معمولاً بهعنوان “مالاکلوژن” شناخته میشود که در آن دندانها به درستی روی هم قرار نمیگیرند. انواع مختلف مالاکلوژن، مانند کلاس ۲ و کلاس ۳، میتوانند باعث ایجاد فشار اضافی روی فکها شوند و منجر به انحراف آنها شوند.
- مالاکلوژن کلاس ۲: در این نوع مالاکلوژن، فک بالا نسبت به فک پایین جلوتر قرار دارد، که میتواند باعث اختلال در حرکت طبیعی فکها شود.
- مالاکلوژن کلاس ۳: در این نوع، فک پایین جلوتر از فک بالا قرار دارد، که میتواند باعث مشکلاتی مانند دندانقروچه، اختلال در گوارش غذا و حتی مشکلات گفتاری شود.

قابل اصلاح با درمان ارتودنسی تنها
در بسیاری از موارد، انحرافهای عملکردی ناشی از تداخلات دندانی را میتوان با درمانهای ارتودنسی تنها اصلاح کرد. درمانهای ارتودنسی شامل استفاده از بریسها، alignerها و سایر وسایل دندانی برای جابجایی دندانها به موقعیت صحیح خود هستند. ارتودنسی میتواند با فشار دادن ملایم به دندانها، موقعیت فکها را تغییر دهد و به ترتیب و هماهنگی بهتر دندانها کمک کند.
مطالعه بیشتر : درمان کوچک بودن فک پایین
- بریسها: بریسها میتوانند برای اصلاح مالاکلوژنها و انحرافهای عملکردی بسیار مؤثر باشند. این درمانها معمولاً از سیم و براکتهایی تشکیل شدهاند که به دندانها متصل میشوند و به تدریج آنها را به موقعیت صحیح خود جابجا میکنند.
- الاینرها: یکی دیگر از گزینههای درمانی برای انحرافات دندانی و فکی استفاده از الاینرها است که بهویژه برای افرادی که نگران ظاهر خود هستند مناسب است. الاینرها وسیلههای پلاستیکی شفاف هستند که بهطور تدریجی دندانها را جابجا میکنند و نسبت به بریسها از نظر ظاهری کمتر به چشم میآیند.
- ارتودنسی ثابت و متحرک: ارتودنسی ثابت معمولاً شامل بریسهای متصل به دندانها میشود که برای اصلاح مشکلات دندانی و فکی در طولانیمدت استفاده میشود. در عوض، ارتودنسی متحرک، از دستگاههای قابل برداشتن مانند الاینرها یا وسایل دندانی دیگر استفاده میکند که بیمار میتواند آنها را خارج کند.
تغییر موقعیت فک در حرکات
درمان ارتودنسی معمولاً میتواند به تغییر موقعیت فک در حرکات کمک کند. این بهویژه در شرایطی که انحراف فک ناشی از ناهنجاریهای دندانی است، بهطور مؤثری اعمال میشود. زمانی که درمان ارتودنسی آغاز میشود، فشار وارد بر دندانها باعث حرکت آهسته و تدریجی آنها به موقعیت صحیح میشود، که در نهایت به اصلاح موقعیت فکها و بهبود عملکرد آنها منجر میشود.
- حرکات ارتودنسی: در این فرآیند، حرکت دندانها بهطور خاص و متناسب با نیاز بیمار صورت میگیرد. با اصلاح تداخلات دندانی، فکها بهطور طبیعی در راستای درست قرار میگیرند و عملکرد دهان بهبود مییابد.
- تاثیر در عملکرد فک: با تغییر موقعیت دندانها، عملکرد فکها در زمان جویدن، صحبت کردن و حتی تنفس نیز بهبود مییابد. بهویژه زمانی که فکها در موقعیت صحیح خود قرار بگیرند، فشار کمتری بر مفاصل فک و عضلات آنها وارد میشود.
درمانهای اضافی برای اصلاح انحراف فک
در برخی موارد، انحراف فک تنها با درمانهای ارتودنسی قابل اصلاح نیست و ممکن است نیاز به درمانهای تکمیلیتری مانند جراحی داشته باشد. این وضعیت بیشتر زمانی رخ میدهد که ناهنجاریهای فکی شدیدتر از آن باشند که با ارتودنسی تنها اصلاح شوند.
- جراحی ارتوگناتیک: در مواردی که انحراف فک بهطور جدی ساختار صورت و عملکرد دهان را تحت تأثیر قرار داده باشد، ممکن است جراحی فک یا جراحی ارتوگناتیک لازم باشد. این جراحیها معمولاً برای اصلاح مشکلات اسکلتی فکها انجام میشوند و میتوانند به بهبود ظاهر صورت و عملکرد دهان کمک کنند.
- مراقبتهای بعد از درمان ارتودنسی: پس از اتمام درمان ارتودنسی، ممکن است به استفاده از ریتینرها نیاز باشد تا دندانها و فکها در موقعیت جدید خود ثابت بمانند و از برگشت انحراف جلوگیری شود.
نتیجهگیری
انحراف چانه یا فک بهویژه در صورت وجود مشکلات عملکردی میتواند بهطور جدی بر روی سلامت دهان و دندان و همچنین کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. خوشبختانه درمان ارتودنسی میتواند در بسیاری از موارد باعث اصلاح این انحرافها شود و بیمار را به موقعیت مناسبتری برساند. با تشخیص صحیح و انتخاب درمانهای مناسب، میتوان از مشکلات مربوط به انحراف فک جلوگیری کرده و به بهبود عملکرد دهان و زیبایی صورت کمک کرد.